Diversificatie is een essentieel onderdeel van succesvol beleggen, maar er zijn tekenen dat het moeilijker wordt naarmate de markten volatieler worden.
Effectieve assetallocatie, zoals het verdelen van een portefeuille tussen obligaties en aandelen, wordt gebruikt om het rendement te verhogen als de markten stijgen en het kapitaal te beschermen en het risico te verlagen als de markten dalen. Beleggers willen activa die in verschillende marktomstandigheden op verschillende manieren werken. Een sleutelbegrip hierbij is correlatie*, de mate waarin effecten in dezelfde of verschillende richtingen bewegen. Wanneer een deel van je portefeuille daalt, kan een stijging in een ander deel het totale rendement compenseren.
Maar assetallocatie is niet altijd gemakkelijk, vooral niet tijdens fases van hoge volatiliteit zoals in april, toen de Amerikaanse regering tarieven aankondigde voor wereldwijde handelspartners.
“In tijden van onzekerheid hebben correlaties tussen beleggingscategorieën de neiging om toe te nemen, en dit geldt met name voor aandelenmarkten,” legt Nicolò Bragazza, associate portfoliomanager bij Morningstar Wealth, uit. “Omdat beleggingen in dezelfde activaklasse, zoals aandelen, de neiging hebben om hogere correlaties te hebben, juist in tijden van stress waar diversificatie het meest nodig is, gaan beleggers op zoek naar beleggingen met verschillende kenmerken om dit fenomeen te verzachten.”
Vermogensallocatie moet niet alleen worden beoordeeld op prestaties, maar ook op de balans tussen risico en rendement op de lange termijn.
Correlatie tussen activaklassen neemt toe
Hier hebben we gekeken naar 14 belangrijke Morningstar-categorieën over drie verschillende tijdshorizons: in de eerste vier maanden van 2025, in 2024 en in 2023:
- Bedrijfsobligatie EUR
- Staatsobligatie EUR
- High yield obligatie EUR
- Inflation-linked obligatie EUR
- Bedrijfsobligatie USD
- High yield obligatie USD
- USD gediversifieerde obligatie
- Obligaties opkomende markten
- Europese large-cap gemengd aandelen
- Japanse large-cap aandelen
- Amerikaanse large-cap aandelen gemengd
- Aandelen Azië-Pacific ex-Japan
- Aandelen Latijns-Amerika
- Grondstoffen edelmetalen
Als we naar de tabellen kijken, zien we dat de correlatie tussen de verschillende activaklassen sinds het begin van het jaar aanzienlijk is toegenomen, vooral voor bepaalde categorieën: hoe groener het vakje, hoe hoger de correlatie; omgekeerd, hoe meer het vakje naar rood neigt, hoe meer de coëfficiënt negatief zal zijn. Dit betekent dat het voor beleggers moeilijker is geweest om te diversifiëren in volatielere en onvoorspelbaardere markten.
Welke categorieën zijn negatief gecorreleerd?
Nadat de aandelen- en obligatiecategorieën hun correlatiecoëfficiënten in 2023 hadden verhoogd ten opzichte van voorgaande jaren, was er in 2024 weer enige divergentie te zien, met name in de aandelencategorieën Europa, Azië-Pacific en Latijns-Amerika, evenals in inflatipn-linked euro-obligaties. Vorig jaar waren er maar liefst 17 inverse correlaties.
In de eerste vier maanden van 2025 zien we echter slechts één negatieve correlatie, die tussen euro staatsobligatiefondsen en Europa large-cap aandelenfondsen.
Negatieve correlaties kunnen nuttig zijn voor beleggers: als een deel van de portefeuille 10% stijgt wanneer een ander deel 10% daalt, wordt dit beschreven als perfecte negatieve correlatie. In de praktijk is dit erg moeilijk te bereiken.
Vooral producten die blootgesteld zijn aan goud lijken hun natuurlijke rol als portefeuillediversifiers te hebben verloren. Terwijl op de beurs verhandelde grondstoffen voor edele metalen in 2024 slechts drie zwak positieve correlaties vertoonden. Begin 2025 zijn er geen negatieve of nulcorrelaties. Dit jaar heeft de goudprijs nieuwe recordhoogtes bereikt.
Dezelfde trend is waarneembaar bij de Latijns-Amerikaanse aandelenfondsen, die in deze eerste jaren veel minder “diversifiërend” zijn geweest. Deze categorie heeft bijvoorbeeld zijn correlatiecoëfficiënt met Japanse aandelenfondsen zien stijgen van negatief 0,54 vorig jaar naar positief 0,27 dit jaar.
“Correlaties kunnen echter het diversificatiepotentieel van een belegging niet volledig weergeven”, zegt Bragazza van Morningstar. “Hoewel de correlaties in Latijns-Amerikaanse aandelen sinds vorig jaar zijn toegenomen, hebben Braziliaanse en Mexicaanse aandelen sinds het begin van het jaar positieve rendementen opgeleverd, terwijl wereldwijde aandelen zich op negatief terrein bevinden, wat benadrukt dat hoewel correlaties positief zijn, deze zich niet hebben vertaald in een gebrek aan diversificatie.”
Pas op voor het valuta-effect
Correlaties tussen Amerikaanse en Europese obligatiecategorieën worden beïnvloed door het dollareffect. In 2024 daalde de euro sterk ten opzichte van de dollar, terwijl de trend begin 2025 precies omgekeerd was. Op 21 april bereikte de euro zijn hoogste punt in drie jaar op $1,15, voordat hij weer daalde naar $1,11 na de aankondiging van de handelsovereenkomst tussen de VS en China.
Dit had tot gevolg dat de correlatie tussen de categorieën gewijd aan aandelen uit Europa of de eurozone en die van de obligatiecategorieën uit de VS toenam.
“De waardevermindering van de dollar heeft alle correlaties beïnvloed”, zegt Bragazza. “Als we Braziliaanse aandelen nemen, is hun correlatie in lokale valuta of in euro’s anders (en hoger in euro’s) ten opzichte van obligaties in euro’s, dollars of zelfs ten opzichte van Europese en Amerikaanse aandelen.”
“Op de lange termijn is het effect van valuta’s echter minder duidelijk, net als dat van het sentiment, en dus hebben correlaties de neiging om meer co-bewegingen in fundamentals uit te drukken, en dit wordt weerspiegeld in hogere correlaties tussen risicovollere beleggingscategorieën, zoals aandelen en hoogrentende obligaties,” voegt Bragazza toe.
Hoe correlatie werkt en waarom het belangrijk is
Het werk van wijlen Nobelprijswinnaar Harry Markowitz aan de moderne portefeuilletheorie onderzocht waarom hoe meer een financiële portefeuille is samengesteld uit effecten met verschillende eigenschappen (zoals sectoren of stijlvoorkeuren), hoe meer de risicograad wordt verlaagd.
Beslissen hoeveel van een portefeuille moet worden besteed aan aandelen, obligaties of andere activa hangt af van correlatie, die aangeeft hoe nauw twee activa elkaars bewegingen volgen. Dit wordt uitgedrukt als een getal tussen negatief 1 en positief 1.
Een coëfficiënt van 0 geeft aan dat er geen correlatie is tussen de twee fondsen. Een coëfficiënt van 1 geeft aan dat er een perfecte positieve correlatie is, wat betekent dat de twee instrumenten samen bewegen: als het ene met 10% stijgt, doet het andere dat ook, en omgekeerd. In het geval van perfecte negatieve correlatie (gelijk aan negatief 1) is de verhouding uiteraard omgekeerd: als de eerste 10% stijgt, verliest de tweede 10%.
De auteur of auteurs hebben geen positie in effecten die in dit artikel genoemd worden. Ontdek meer over Morningstar's redactionele beleid.
