Credit Suisse's ondergang: een tijdlijn vol schandalen en miskleunen

Credit Suisse is het nieuwste en grootste slachtoffer van een nieuwe vertrouwenscrisis die de bankensector teistert. De ondergang van Credit Suisse komt niet helemaal als een verrassing, als je ziet hoeveel schandalen, flagrante missers en problemen zich de laatste jaren hebben opgestapeld. Morningstar zet ze voor u op een rij.

Johanna Englundh 22 maart, 2023 | 9:08
Facebook Twitter LinkedIn

Credit Suisse sign outside building

In de anderhalve eeuw van zijn bestaan heeft Credit Suisse de industrialisatie van zijn bergachtige thuisland vooruit geholpen en Zwitserland op de kaart gezet als brandpunt van de internationale financiële wereld door de concurrentie aan te gaan met Wall Street's grootste investment banken. In de afgelopen drie jaar echter heeft een aaneenschakeling van schandalen en matige resultaten de reputatie van Credit Suisse's behoorlijk beschadigd; niet alleen op het wereldwijde speelveld, maar ook lokaal als grote concurrent van UBS. Morningstar zet alle schandalen op een rij die mede hebben bijgedragen aan de ondergang van het eens zo onkreukbare Credit Suisse.

Februari 2020: spionageschandaal nekt CEO

Credit Suisse CEO Tidjane Thiam zit vijf jaar op zijn post als daar op 7 februari 2020 abrupt een einde aan komt, nadat blijkt dat de bank privé detectives heeft ingehuurd om de gangen na te gaan van voormalig hoofd wealth management Iqbal Kahn, die was overgestapt naar de buren van UBS. Credit Suisse bagatelliseerde de kwestie herhaaldelijk als een op zichzelf staand incident.

De financiële toezichthouder van Zwitserland echter meldde dat de bank haar had misleid over de omvang van de spionage. Volgens de toezichthouder heeft Credit Suisse tussen 2016 en 2019 zeven verschillende spionageoperaties gepland en de meeste uitgevoerd. In een zeldzame berisping zei de toezichthouder dat er ernstige organisatorische tekortkomingen waren bij Credit Suisse en dat de bank zelfs had geprobeerd haar sporen uit te wissen door een factuur voor toezicht te manipuleren.

Maart 2021: Greensill Capital valt om en Credit Suisse lijdt schade

Greensill Capital, een Britse financial die is gespecialiseerd in kortlopende bedrijfsleningen via een complex en ondoorzichtig bedrijfsmodel, stortte in 2021 in. Credit Suisse had zwaar geïnvesteerd in het bedrijf en moest vier daaraan verbonden fondsen waarin samen ongeveer $ 10 miljard zat, sluiten.

De Zwitserse financiële toezichthouder FINMA concludeerde dat de bank "haar toezichtsverplichtingen ernstig had geschonden" en beval de bank aanvullende rapportages en waarborgen in te voeren. Daarnaast begon de toezichthouders procedures tegen vier voormalige managers van Credit Suisse.

Maart 2021: Archegos valt om en Credit Suisse lijdt alweer schade

Amper drie weken nadat Greensill failliet ging, was het opnieuw raak voor Credit Suisse. De bank verloor $ 5,5 miljard toen het Amerikaanse family office Archegos Capital Management failliet ging. De posities met een hoge hefboomwerking in bepaalde technologieaandelen van het hedgefonds mislukten en de waarde van zijn portefeuille kelderde.

"De aan Archegos gerelateerde verliezen die Credit Suisse leed, zijn het resultaat van een fundamenteel falen van het management en de controles van CS' Investment Bank en in het bijzonder in zijn Prime Services-activiteiten. Het bedrijf was gericht op het maximaliseren van kortetermijnwinsten en faalde om Archegos' in toom te houden en maakte feitelijk de woeste risicobereidheid mogelijk", aldus het 165 pagina's tellende verslag door advocatenkantoor Paul Weiss, Rifkind, Wharton & Garrisson.

Oktober 2021: een fikse boete voor vuile praktijken in Mozambique 

Credit Suisse kreeg een boete van $ 475 miljoen van de Amerikaanse en Britse autoriteiten nadat het betrokken bleek bij een omkopingsschandaal in Mozambique waarbij leningen aan staatsbedrijven waren verstrekt.

Credit Suisse gaf tussen 2012 en 2016 $ 1,3 miljard aan leningen aan de Volksrepubliek Mozambique. De leningen waren bedoeld om maritieme bewakings-, visserij- en scheepswerfprojecten te financieren, maar werden gedeeltelijk weggesluisd als steekpenningen. Mozambique regelde ook een lening met Credit Suisse die geheim werd gehouden voor het Internationaal Monetair Fonds; toen het IMF vervolgens de steun introk, bracht het de economie van het land in een crisis.

Januari 2022: de reparateur vertrekt na negen maanden

Antonio Horta-Osorio, voormalig CEO van de Lloyds Banking Group, werd in mei 2021 aangesteld als de nieuwe voorzitter van Credit Suisse om de bank weer op de rails te krijgen na de mislukkingen met Archegos en Greensill. Met een reputatie voor het managen van succesvolle turnarounds nadat Lloyds opkrabbelde vanuit de wereldwijde financiële crisis, beloofde Horta-Osorio beter risicobeheer tot de kern van de cultuur van Credit Suisse te maken.

Vervolgens werd hij beschuldigd van het overtreden van de Zwitserse Covid-beperkingen, waaronder naar verluidt het bijwonen van het Wimbledon tennistoernooi. Na slechts negen maanden nam hij ontslag. In zijn tijd als voorzitter zei hij dat de crisis van Credit Suisse erger was dan alles wat hij in zijn dertigjarige carrière bij verschillende banken had meegemaakt. 

Februari 2022: het Suisse Secrets data lek

Uit een wereldwijd mediaonderzoek bleek dat tientallen internationale personen, waaronder staatshoofden, inlichtingenfunctionarissen, drugsbaronnen en gesanctioneerde zakenlieden die bekendstonden om hun betrokkenheid bij mensenrechtenschendingen, drugshandel, corruptie, witwassen en andere ernstige misdaden, geld stalden bij Crédit Suisse.

Het onderzoek was gebaseerd op een buitengewoon lek, met gegevens over meer dan 18.000 bankrekeningen, samen goed voor meer dan 100 miljard dollar. Credit Suisse verwerpt de beschuldigingen.

Maart 2022: uitspraak van $ 553 miljoen van een Bermuda-rechter tegen Credit Suisse

Eind maart 2022 oordeelde een rechter in Bermuda dat de voormalige Georgische premier Bidzina Ivanishvili een schadevergoeding van $ 553 miljoen kreeg was wegens faillissementen van Credit Suisse Life Bermuda, de lokale levensverzekeringstak van Credit Suisse.

De rechtbank zei dat de bank hem de schadevergoeding verschuldigd was vanwege een langlopende fraude die was gepleegd door een voormalige Credit Suisse-sterbankier, Patrice Lescaudron. Lescaudron werd in 2018 veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf wegens misbruik van het vertrouwen van klanten en het opzetten van een frauduleus plan dat hem tientallen miljoenen  opleverde. Hij pleegde later zelfmoord in 2020.

In juni 2022 heeft de Zwitserse federale strafrechtbank Credit Suisse en een voormalige werknemer schuldig bevonden aan het niet voorkomen van het witwassen van geld door een Bulgaarse cocaïnehandel tussen 2004 en 2008. De bank kreeg een boete van 2 miljoen CHF ($ 2,1 miljoen).

"Het bedrijf had de inbreuk kunnen voorkomen als het zijn organisatorische verplichtingen was nagekomen", zei de voorzitter bij het uitspreken van het vonnis, eraan toevoegend dat de superieuren van de voormalige werknemer "passief" waren geweest.

De drugsbende zou via haar rekeningen meer dan 146 miljoen CHF hebben witgewassen. De voormalige werknemer zei tijdens rechtszittingen dat Credit Suisse de fondsen bleef beheren, zelfs nadat hij hoorde over moorden en cocaïnesmokkel die naar verluidt verband hielden met de klanten. De bank heeft het wangedrag ontkend en zei dat ze van plan was in beroep te gaan tegen de beslissing. 

Juni 2022: Bulgaars drugsgeld witwassen

In juni heeft de Zwitserse federale strafrechtbank Credit Suisse en een voormalige werknemer schuldig bevonden aan het niet voorkomen van het witwassen van geld door een Bulgaarse cocaïnehandel tussen 2004 en 2008. De bank kreeg een boete van 2 miljoen Zwitserse frank.

"Het bedrijf had de inbreuk kunnen voorkomen als het zijn organisatorische verplichtingen was nagekomen", zei de voorzitter bij het uitspreken van het vonnis, eraan toevoegend dat de superieuren van de voormalige werknemer "passief" waren geweest.

De drugsbende zou via haar rekeningen meer dan 146 miljoen frank hebben witgewassen. De voormalige werknemer zei tijdens rechtszittingen dat Credit Suisse de fondsen bleef beheren, zelfs nadat hij hoorde over moorden en cocaïnesmokkel die naar verluidt verband hielden met de klanten. De bank heeft het wangedrag ontkend en zei dat ze van plan was in beroep te gaan tegen de beslissing.

Oktober 2022: alweer een reorganisatiepoging

Het nieuwe leiderschapsduo van voorzitter Axel Lehmann en CEO Ulrich Koerner noemde een terugkeer naar de Zwitserse roots van Credit Suisse de beste weg vooruit. Ze maakten een plan bekend om 9.000 banen te schrappen en wisten 4 miljard dollar aan vers kapitaal op te halen. Het belangrijkste was hun plan om de investeringsbankactiviteiten af te splitsen en uiteindelijk de nieuw leven ingeblazen First Boston-eenheid af te splitsen, de in de VS gevestigde investeringsbank die het in 1990 overnam.

Als onderdeel van het ophalen van nieuw kapitaal nam Saudi National Bank een belang van 9,9% via een onderhandse plaatsing en werd daarmee de grootste aandeelhouder van Credit Suisse.

Februari 2023: Credit Suisse meldt enorme uitstroom

Het ambitieuze plan maakte geen indruk op beleggers, zo bleek in februari uit de resultaten van het vierde kwartaal. De uitstroom van klanten was gestegen tot meer dan CHF 110 miljard ($ 119 miljard) en de bank leed het grootste jaarlijkse verlies sinds de financiële crisis. De aandelen van de bank daalden met 15% na de resultaten.

Maart 2023: Onomkeerbare duikvlucht

8 maart: Credit Suisse stelt zijn jaarverslag uit omdat het de avond tevoren van de U.S. Securities and Exchange Commission te horen krijgt dat de SEC vraagtekens zet bij de herziene cash flow statements over 2019 en 2020 en de controle daarop. 

14 maart: Als het jaarrapport dan daadwerkelijk uitkomt, meldt Credit Suisse “material weaknesses'' in zijn financiële controle en kondigt het een einde aan voor de bonussen van de board. Dat nieuws komt als de markten al fragiel zijn omdat de Amerikaanse Silicon Valley Bank en Signature in problemen zijn gekomen. De timing van het melden van de gebrekkige controle kon niet slechter, zegt Morningstar's bankenanalist Johann Scholtz Vertrpouwen is alles en dat staat nu sterk onder druk, temeer daar Credit Suisse er al slecht op stond. Klanten halen in toenemende mate hun tegoeden weg bij de bank.

15 Maart: Op Bloomberg TV zegt de chairman van de Saudi National Bank dat hij "absoluut niet" verdere  financiële steun zal geven aan Credit Suisse. Die uitspraak veroorzaakt paniek en zet de koers van Credit Suisse die dag 24% lager.

16 maart: De aandelenkoers van Credit Suisse herstelt nadat de Zwitserse nationale bank een liquiditeitsfaciliteit van 50 miljard frank ter beschikking stelt. Dat stelt gerust voor de kapitaalnood op korte termijn, maar beantwoordt niet de vraag hoe de bank de uistroom van klantentegoeden wil stoppen. Eerder die dag betuigt Saudi National Bank's Ammar Al Khudairy spijt over zijn harde woorden die eerder de koers deden kelderen en hij noemt de "sound ratios" van de bank en stelt dat "everything is fine" bij Credit Suisse.

17 maart: Het is helemaal niet 'fine', want de Wall Street Journal meldt dat er elke dag zo'n $ 10 miljard uit Credit Suisse wegstroomt.

18 maart: De kredietlijn van de Zwitserse nationale bank is niet voldoende om het vertrouwen te herstellen. De Zwitserse financiële toezichthouder Finma bereidt een overname door concurrent UBS voor om de boel te redden.  

19 maart: UBS gaat akkoord met overname van Credit Suisse voor 3 miljard frank in aandelen en is bereid om tot 5 miljard frank aan verliezen op te nemen. De Zwitserse overheid staat garant voor 9 miljard. Achtergestelde obligaties (Additional Tier-1 kapitaal ) ter waarde van 16 miljard frank worden afgeschreven tot nul. Aandeelhouders krijgen het equivalent van 0,76 frank per aandeel; dat is 59% minder dan de vorige slotkoers en slechts eentiende van de waarde in 2020.

Facebook Twitter LinkedIn

Over de auteur

Johanna Englundh  Johanna Englundh is redacteur van Morningstar in Zweden

© Copyright 2024 Morningstar, Inc. Alle rechten voorbehouden.

Voorwaarden        Privacybeleid        Cookie Settings        Beleidsdocumenten