Voedselinflatie: hardnekkig fenomeen op wereldschaal

Terwijl de energieprijzen al wat lijken te verzachten, blijft de voedselinflatie hoog. De complexe wereldmarkt van landbouwgrondstoffen en de enorme risico's en onzekerheden eromheen maken het een lastig voorspelbare sector. En dan speelt politiek ook nog eens een grote rol. Voorlopig zullen de prijzen naar verwachting hoog blijven.

James Gard 02 maart, 2023 | 9:50
Facebook Twitter LinkedIn

Millet farmer in Zimbabwe

Terwijl de energiekosten in Europa lijken af te dalen, is de voedselinflatie een hardnekkiger overblijfsel van de Russische invasie van Oekraïne. Dit is met name het geval in het VK, waar de inflatie van de consumentenprijzen nog steeds hoger is dan in de VS en Europa. Economen omschrijven een aanhoudend hoge inflatie als "plakkerig" en dat is wat we nu in het VK zien. 

Eerst kijken we naar het bredere macrobeeld en daarin stegen de wereldwijde voedselprijzen begin 2022 als gevolg van verstoring van de bevoorrading van de markt door Oekraïne. Vooral de graanexport werd getroffen. Het is een belangrijk gewas omdat het bijna 50% van de dagelijkse calorieën van mensen levert via brood, rijst en ontbijtgranen. Het wordt ook gebruikt als veevoer.

De Voedsel- en Landbouworganisatie van de Verenigde Naties biedt een maandelijkse voedselprijsindex die helpt om de gebeurtenissen van vorig jaar in context te plaatsen. Hoewel de jaarlijkse indexprijs in 2022 een record bereikte, waren er in voorgaande perioden grote prijspieken: in januari 2023 bereikte de index 131,2, maar dat is heel dicht bij het prijsniveau van 2011. Begin 2023 is de index eigenlijk lager dan vóór de invasie.

De trendlijn voor 2022 laat grote stijgingen zien in maart-juni, als gevolg van verstoringen die werden veroorzaakt door de oorlog, maar vervolgens een daling naarmate 2022 vorderde en er meer voorraden op de markt kwamen. Een soortgelijk patroon doet zich voor in de vijf verschillende categorieën van de index: vlees, zuivelproducten, granen, plantaardige oliën en suiker. Al deze categorieën kenden een prijsstijging in het voorjaar, om vervolgens tegen het einde van het jaar weer in prijs te dalen. Alles behalve de categorie plantaardige olie lag aan het einde van het jaar hoger dan aan het begin. Maar ze zijn niet significant hoger dan een jaar geleden.

Wat zou deze verzwakking van de prijzen kunnen verklaren? Een omslagfactor zou de opheffing van de Russische zeeblokkade op de graanexport van Oekraïne in juli kunnen zijn. Na een deal tussen Turkije en de Verenigde Naties kwamen deze voorraden de markt op, maar wonderlijk genoeg gingen ze op weg naar Europa, terwijl ze eigenlijk bestemd waren voor Afrika. Braziliaanse maïsvoorraden vulden ook enkele gaten.

Maximo Torero, hoofdeconoom van de FAO van de VN, zegt dat er geen ruimte is voor zelfgenoegzaamheid, ondanks de bemoedigende prijsontwikkelingen van de afgelopen maanden: "Het is belangrijk om waakzaam te blijven en een sterke focus te houden op het verminderen van de wereldwijde voedselonzekerheid, gezien het feit dat de wereldvoedselprijzen op een hoog niveau blijven, met veel basisproducten die bijna recordhoogtes bereiken, en met stijgende rijstprijzen, en nog steeds veel risico's als hetgaat om toekomstige leveringen."

 

Wereldpolitiek

De oorlog in Oekraïne heeft de zelfgenoegzaamheid van Europa verstoord bij de levering van essentiële goederen zoals energie en voedsel. Misschien is dit al lang achterhaald. Het Westen is immers bezig met een inhaalslag op de wereldwijde trends – voedselonzekerheid is al jaren een plaag van ontwikkelingslanden, die gevoeliger zijn voor slechte oogsten, extreme weersomstandigheden, droogte, overstromingen en zelfs militaire conflicten. Net als bij het beheer van alle schaarse middelen, is de politiek erbij betrokken geraakt - en dit heeft geleid tot beschuldigingen van "beggar thy neighbour"-beleid en rijke naties die de armere overbieden.

Globalisering gaat er in theorie van uit dat aan de vraag in een deel van de wereld naar een product of dienst wordt voldaan door een ander deel - en de markt bepaalt de prijs en de hoeveelheid volgt. Dat geldt voor graan net als voor elektrische voertuigen en halfgeleiders. Het Westen lijdt zelden honger in dit model.

Maar die comfortabele kijk op de wereld is, misschien wel voor altijd, opgeschud door militaire conflicten in Europa, handelsoorlogen en toenemend protectionisme. Net als bij energie probeert Europa nu zijn voedselbronnen te diversifiëren, zodat het niet opnieuw wordt betrapt.

 

Hoe nu verder?

Morningstar-analist Ioannis Pontikis zegt dat de landbouw-, grondstoffen- en voedselprijzen altijd volatiel zijn geweest. Hoewel de prijzen voor de meest kritische goederen zoals tarwe en palmolie lager zijn dan hun piek vorig jaar, bevinden ze zich nog steeds op een hoog niveau en dragen ze bij aan sterke inflatiedruk. Er komt een prijsdaling, maar voorlopig niet, zegt de analist: "De vooruitzichten voor de voedselprijzen in 2023 zien er nog steeds gemengd en onzeker uit, met lage inflatie en mogelijke deflatie die pas aan het einde van het jaar plaatsvinden."

Er kan nog meer pijn komen voor de consument, ook al hebben grote bedrijven als Nestle en Unilver prijsverhogingen al doorberekend. "Toch verwachten we in 2023 een voortzetting van de prijsstijgingen, zij het op een lager niveau dan in 2022, gezien de nog steeds inflatoire druk op de lonen maar, belangrijker nog, de grondstofinflatie die deze bedrijven in 2022 niet konden doorberekenen omdat de inflatie werkelijkheid werd. na hun jaarlijkse onderhandelingen met retailers."

 

Facebook Twitter LinkedIn

Over de auteur

James Gard  James Gard is editor bij Morningstar.co.uk.

© Copyright 2024 Morningstar, Inc. Alle rechten voorbehouden.

Voorwaarden        Privacybeleid        Cookie Settings        Beleidsdocumenten