De Europese aandelenmarkten zijn het nieuwe jaar voortvarend begonnen. De Stoxx 600 liet in de eerste weken van het jaar de beste performance zien sinds de oprichting van deze index in 1987. Opvallend is dat de Europese beurzen het in de voorbije weken beduidend beter deden dan de Amerikaanse markt, terwijl het beeld over 2022 juist is dat de Amerikaanse beurs die van de Europese landen voor bleef:
Rente-ontwikkelingen
Hoewel de oorlog in Oekraine nog altijd voortduurt en dat leidt tot aanhoudende macro-economische onzekerheden, zijn er redenen voor een voortzetting van de huidige opwaartse trend in de aandelenmarkten, zegt het BlackRock Investment Institute (BII): "De heropening van China, de gedaalde energieprijzen en de afzwakking van de inflatie sterken ons in onze positieve lange-termijn visie op de aandelenmarkten. Toch is het optimisme van de afgelopen weken misschien wat te vroeg gekomen."
Want de angst voor recessie is nooit ver weg in het huidige marktklimaat. De aandelenrally is dan ook afgeremd en de obligatierendementen zijn gestabiliseerd. "Wij geloven dat de schade van de strenge financiële verkrapping langzaam duidelijk wordt", zeggen de analisten van BII. Studies tonen aan dat het vaak meer dan een jaar duurt voordat de gevolgen van rentestijgingen en/of liquiditeitstekorten volledig doorwerken in de reële economie.
En er waren genoeg renteverhogingen, waarvan het einde overigens nog niet in zicht is. Toch speculeren de markten dit jaar al op renteverlagingen met het oog op de afnemende inflatie in de Verenigde Staten. De komende dagen brengen wat licht in de duisternis, want op 1 en 2 februari nemen de Amerikaanse Federal Reserve, de Europese Centrale Bank (ECB) en de Bank of England rentebesluiten.
ECB-president Christine Lagarde en Klaas Knot, president van De Nederlandsche Bank, maakten in Davos duidelijk dat ze bij de komende vergaderingen in februari en maart vast willen houden aan de voorgenomen renteverhogingen van elk 0,50 procentpunt.
"We verwachten dat de rentetarieven in de eurozone en de VS in het voorjaar van 2023 respectievelijk 3,5% en 5% zullen bedragen en daarna tot het einde van het jaar gelijk zullen blijven", aldus Jumana Saleheen, Chief Economist & Head of Investment Strategy Europe bij Vanguard.
Euro versus dollar
Mocht de Fed echter de teugels strakker aantrekken, in tegenstelling tot de marktverwachtingen, dan zou dat de dollar steunen en een rem zetten op de recente winst van de euro ten opzichte van de Amerikaanse munt. De Amerikaanse dollar presteerde in 2022 zeer sterk als gevolg van hogere Amerikaanse rendementen en een zwakke risicobereidheid - niet alleen ten opzichte van de euro. Zo steeg de trade-weighted dollar index (DXY-index) het afgelopen jaar met zo'n 10%.
Zoals George Saravelos van Deutsche Bank Research opmerkt: "De daling van de EUR/USD dit jaar is uitsluitend veroorzaakt door een brede dollarrally en niet door specifieke euro-factoren." De markt heeft de afgelopen maanden enorm veel dollars opgepot - vergelijkbaar met de periodes rond Lehman, covid-19 of de handelsoorlog van Trump. Dit leidde tot een "zeer significante overwaardering van de dollar".
De euro dook eind september zelfs onder het niveau van de Amerikaanse dollar, maar heeft zich sindsdien sterk gestabiliseerd. De risicopremies zouden nu kunnen worden verlaagd, en samen met de aanscherping door de ECB schat Saravelos dat de wisselkoers tegen de zomer boven de $1,10 zal stijgen en tegen het einde van het jaar richting $1,15. Het grootste risico is volgens Deutsche Bank elke grote, wereldwijde risicomijdende gebeurtenis die leidt tot een nog extremere herprijzing van de dollarrisicopremie.
Amundi is het daar mee eens: "We verwachten dat de Amerikaanse dollar dit jaar meer zal depreciëren. De dollar boekte een van zijn sterkste rally's ooit in 2022. Risico-averse activa daalden, onzekerheid sloeg om in volatiliteit en alle G10-valuta's, zonder uitzondering, hadden daar onder te lijden. "Opwaartse verrassingen in de Amerikaanse inflatie en de mogelijkheid van een langzamere renteverhoging door de Fed hebben de laatste tijd als een ernstige realiteitscheck gediend. De dollarcorrectie was enorm."
Energieprijzen
Ook in de eurozone groeit de hoop dat de inflatie geleidelijk minder sterk zal stijgen - de meest recente inflatiecijfers kondigden dat al aan. De belangrijkste reden hiervoor zijn de dalende energieprijzen. Bijvoorbeeld de gasprijs: de Nederlandse TTF prijs voor directe levering schommelt rond de 58 euro/MWh, het laagste niveau sinds de periode voor de oorlog, in september 2021.
Ook de olieprijs heeft een lange weg omlaag afgelegd ten opzichte van de hoogtepunten die we in de zomer van 2022 zagen. De lockdowns in China, weersinvloeden en zwakke industriële activiteit zorgden voor een vertraging van de vraag in de OESO-landen en bovendien voerde de EU eind 2022 een prijsplafond in voor Russische olie.
Volgens schattingen van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) zal dit echter waarschijnlijk worden teruggedraaid, omdat China weer open is. "De wereldwijde vraag naar olie zal naar verwachting in 2023 met 1,9 miljoen vaten per dag (bpd) groeien tot een record van 101,7 miljoen vaten per dag, waarbij bijna de helft van de stijging uit China komt na het opheffen van de Covid-beperkingen", luidt de vraagvoorspelling.
Tegelijkertijd zal de OPEC+-aanvoer waarschijnlijk afnemen door het gebrek aan Russische volumes. Niet-OPEC+-landen zouden echter moeten proberen de daling goed te maken. Met name de VS, maar ook Canada, Brazilië en Guyana behaalden voor het tweede jaar op rij een jaarlijks productierecord. Niettemin: China (vraag) en Rusland (aanbod) zijn volgens het IEA de twee "wildcards" op de oliemarkt in 2023.
Draai in China
Peking zette de toon voor 2023 met zijn 180 graden ommekeer in het pandemiebeleid aan het eind van 2022. Het abrupte einde van de lockdownmaatregelen leidde in december aanvankelijk tot een hoog ziekteverzuim. Bezoeken aan winkels en restaurants liepen daardoor terug en er ontstond een tekort aan arbeidskrachten in de industriële productie. "Maar ondanks de zwakte zou december op korte termijn het dieptepunt van de Chinese groeikoers kunnen zijn", benadrukt Chaoping Zhu, Global Market Strategist bij J.P. Morgan Vermogensbeheer. Sommige indicatoren wijzen al op een snel herstel van de economische bedrijvigheid, aangezien het aantal besmettingen waarschijnlijk inmiddels al over het hoogtepunt heen is.
Met het einde van de lockdowns en door de politieke stimulansen zou het economisch herstel in 2023 ook duurzaam moeten zijn. “De dienstensector zou als eerste kunnen profiteren, aangezien de opgekropte vraag vrijkomt. De verkoop van consumptiegoederen kan ook aantrekken door het stijgende vertrouwen en de aanhoudende politieke steun", zegt Zhu. Bovendien zouden huishoudens in de drie jaar durende pandemie veel contant geld hebben opgespaard. Optimisme is merkbaar op de beurzen. De Morningstar China Index is ongeveer 13% gestegen in vergelijking met begin december en zelfs maar liefst 40% in vergelijking met het tussentijdse dieptepunt eind oktober.
