In Nederland is de subsidiepot voor de aanschaf van een nieuwe of gebruikte elektrische auto deze week weer geopend. Die biedt particulieren €2.950 bij aanschaf van een nieuwe elektrische auto en €2.000 bij een gebruikte. De nieuwprijs is gemaximeerd op €45.000. De pot voor nieuwe auto's is €67 miljoen groot en in die voor tweedehands zit €32,4 miljoen. Vorig jaar was de pot halverwege het jaar leeg en moesten kopers wachten tot nu om in aanmerking te komen voor de subsidie. De totale gezamenlijke pot is zo'n €8 miljoen hoger dan in 2022.
Dat is een stimulans voor elektrisch rijden, maar tegelijk is het korte-termijn politiek die de ontwikkelingen in diverse Europese landen wat grillig maakt. Want de groei van de markt voor elektrische auto's in Europa heeft de komende tijd te maken met enkele negatieve ontwikkelingen.
Vooral in Duitsland, geeft Morningstar's Duitse editor Antje Schiffler aan. Daar wordt de stimulerende financiering door de overheid juist minder. In het ergste geval zou het marktaandeel van elektrisch in het Duitse wagenpark weleens kunnen dalen, voorspelt het Duitse Center for Automotive Research (CAR) in Düsseldorf. Dit kennisinstituut heeft een prognose gemaakt die voor Duitsland zelfs een daling van het marktaandeel van elektrisch aangeeft: van 27,8% nu naar eind dit jaar 21,3% en slechts 14% in 2024.
Drie hindernissen
De overheidssubidies helpen, maar autokopers kunen daar voor de lange termijn niet op rekenen, want de overheid bepaalt per jaar of en hoeveel stimulering het wil uittrekken. Als die minder wordt of zelfs helemaal vervalt, dan benadeelt dat de verkoop van elektrische auto's. In het verleden is al vaker gebleken dat de verkoopcijfers onder invloed van fiscale maatregelen sterk kan fluctueren. Invoering van stimulansen jaagt de cijfers op, terwijl die even zo hard weer instorten als een subsidieregeling wordt afgeschaft.
Een tweede factor die de groei van elektrisch kan hindere is de prijs van elektriciteit. Vanwege de stijgende gasprijs als gevolg van de oorlog in Oekraïne is het duurder geworden om elektriciteit te produceren. Of energiebedrijven moeten bij gebrek aan voldoende gas overschakelen op alternatieven.In de afgelopen maanden zijn consumenten geconfronteerd met stijgende stroomkosten. Dat maakt ook het opladen van elektrische auto's een stuk duurder.
Dus niet alleen aan de pomp is sprake van gestegen prijzen; dat leidt ertoe dat elektrisch momenteel niet altijd zomaar vanzelfsprekend goedkoper is dan brandstof. In december en januari is de prijsontwikkeling van stroom en brandstof tegengesteld verlopen, in het nadeel van elektriciteit: die werd flink duurder, terwijl de benzine- en dieselprijs stevig daalde.
Derde factor is de prijs van de elektrische auto's zelf. Ook die stijgt, en soms met forse stappen. Dat komt vooral door de gestegen energie- en grondstofkosten. De productie is daardoor zoveel kostbaarder geworden, dat auto's in sommige gevallen per stuk duizenden euro's duurder zijn geworden. In Duitsland werden particuliere autokopers daar mee geconfronteerd. Grondstoffen voor accu's zijn duurder en ook chips zijn duurder geworden als gevolg van de schaarste die de auto-industrie de afgelopen twee jaar in de wielen reed.
Wereldwijde opwaartse trend
Desalniettemin is de wereldwijde trend in de verkopen wel opwaarts. In de gehele Europese Unie zal het verkoopcijfer stijgen van 1,5 miljoen elektrische auto's in 2022 naar 2,2 miljoen in 2023, prognotiseert Morningstar-analist Seth Goldstein die de wereld van elektrisch rijden volgt.
In Europa loopt Noorwegen voorop met de adaptatie van elektrisch rijden, mede door fiscale stimuli en door de ruime beschikbaarheid van goedkope stroom uit waterkrachtcentrales. Inmiddels is al zo'n 20% van het Noorse wagenpark elektrisch aangedreven. In de Verenigde Staten zal elektrisch rijden de komende tijd gestimullerd worden door de Inflation Reduction Act, het programma van president Joe Biden om de inflatie te beteugelen en vergroening door te voeren waar de eigen industrie het meest van profiteert.
Ook de technische ontwikkelingen helpen mee. Het rijbereik van de nieuwe elektrische modellen wordt steeds groter, er komen betaalbaardere modellen en de functionaliteit benadert steeds meer die van een brandstofauto, wat betreft beschikbaarheid en snelheid van laadinfrastructuur. Dat alles bij elkaar maakt analist Goldstein optimistisch voor de toekomst. Collega Schiffler maakt de prognoses inzichtelijk in onderstaande grafiek:
Elektrische auto's maakten afgelopen jaar zo'n 5% van de wereldwijde verkopen van nieuwe auto's uit. En de trend is sterk stijgend, zoals onderstaande grafiek laat zien. Hoe meer autofabrikanten zich mengen in het elektrische segment, bestaande partijen of innovatieve nieuwkomers, hoe meer keus de consument heeft. Alleen een stevige recessie zou de trend kunnen afremmen, aldus Goldstein.
Ook hier de prognoses voor het markaandeel van elektrisch in de komende jaren vervat in een grafiek:
Hoe kunnen beleggers hiervan profiteren?
"We zien kansen in de hele toeleveringsketen", aldus Goldstein. "Veel traditionele autofabrikanten zoals General Motors (GM), Ford (F), Volkswagen (VOW3), BMW (BMW) zijn gunstig gewaardeerd met 4 of 5 sterren. Wij denken dat hun inkomsten zullen kunnen herstellen, dat de tegenwind door chiptekorten tijdelijk zal zijn en dat ze modellenrange met succes zullen elektrificeren. Terwijl de markt te veel kijkt naar hun traditionele aanbod en er daarom vanuit gaat dat hun verkopen gestaag zullen dalen."
Het aandeel Tesla (TSLA), dat van Morningstar een Narrow Moat krijgt, noteert momenteel ver onder Goldstein's geschatte reële waarde van $250. "Hoewel 2022 een slecht jaar was voor het aandeel, heeft Tesla gedurende het jaar aanzienlijke vooruitgang geboekt met zijn groeiplannen, waaronder het opstarten van twee nieuwe fabrieken, de lancering van de nieuwe 4680-batterijen en de lancering van een elektrische vrachtwagen. Ik verwacht dat Tesla zijn sterke groei in 2023 zal voortzetten en zijn wereldwijde marktaandeel zal vergroten. Als het marktsentiment echter negatief blijft vanwege Musk en Twitter, kan het aandeel ondergewaardeerd blijven."
Maar ook traditionele automotive toeleveranciers die zich goed hebben gepositioneerd voor de EV-markt zouden hiervan moeten profiteren. Dat zijn bedrijven als BorgWarner (BWA) en Continental (CON). Ze hebben toonaangevende producten voor elektrische aandrijflijnen. Tegelijkertijd maken ze ook onderdelen voor verbrandingsmotoren en hybrides. "Dus hoe snel of hoe langzaam de acceptatie van elektrische voertuigen ook is, ze zijn altijd goed gepositioneerd om hun winst te laten groeien", aldus Goldstein.
Halfgeleiders, een belangrijke groeimarkt, bevindt zich verderop in de waardeketen. Elektrische voertuigen hebben twee tot drie keer méér chips nodig dan een conventionele auto. Het Nederlandse NXP Semiconductors (NXPI), dat aan de Amerikaanse techbeurs Nasdaq is genoteerd, maakt veel chips voor de auto-industrie over de hele breedte, van eenvoudige toepassingen tot aan geavanceerde, en is daardoor goed gepositioneerd. Het aandeel is momenteel ondergewaardeerd.
Nieuwe e-registraties in Europa
In de periode van januari tot en met oktober 2022 liep Duitsland in absolute aantallen voorop met 556.631 nieuw geregistreerde elektrische auto's, gevolgd door Groot-Brittannië (282.054), Frankrijk (260.749), Zweden (118.202) en Noorwegen (101.122). Dat blijkt uit cijfers van S&P en KBA.
Kijk je echter naar het marktaandeel van elektrisch in de nieuwverkopen per land, dan ontstaat er een heel ander beeld. De Scandinavische landen lopen voorop: Denemarken met 36,1%, Finland met 35,8%, Zweden met 52,1%, IJsland met 52,5% en Noorwegen met maar liefst 87,7%.
In Nederland was over de eerste 10 maanden van het jaar dat aandeel 32,6%. In Duitsland is dat 26,6%, Oostenrijk 20,8% en Zwitserland 24,6%.
