Veel beleggers zijn bekend met de Morningstar Rating. Die is bekend van de sterren als maatstaf voor de prestaties van een beleggingsfonds. Er bestaat daarnaast echter nog een andere waardering van beleggingsfondsen: de Morningstar Analyst Rating. Deze twee waarderingen zijn gebaseerd op totaal verschillende methoden waarbij de sterren rating kwantitatief van aard is en resultaten uit het verleden beoordeelt en de analisten rating een kwalitatieve grondslag heeft en iets over toekomstig rendement zegt. Dit artikel laat zien hoe beide waarderingen tot stand komen, hoe ze van elkaar verschillen en hoe ze door beleggers toegepast kunnen worden bij het selecteren van beleggingsfondsen.

Morningstar Rating
De Morningstar Rating komt voort uit een kwantitatieve methode waarbij vergelijkbare beleggingsfondsen in hun specifieke Morningstar-categorie worden gerangschikt op hun rendement (gecorrigeerd voor risico en kosten). De Morningstar Rating neemt dus ook het risico dat een beleggingsfonds neemt om resultaat te boeken mee in de toekenning van het aantal sterren. Kosten zijn een ander belangrijk aspect, waardoor het voor relatief dure fondsen moeilijker wordt om een hoge sterren rating te krijgen. Er zijn uiteraard altijd uitzonderingen, zoals bijvoorbeeld Templeton Global Total Return en ETHNA Aktiv die beide tot de duurdere fondsen in hun categorie behoren, maar wel beschikken over vijf Morningstar-sterren.

Voor het toekennen van het aantal sterren wordt gekeken naar de prestaties van een beleggingsfonds over drie, vijf en tien jaar. De uiteindelijke sterrenwaardering is een gewogen gemiddelde van het rendement in deze perioden. Bij een fonds met een rendementshistorie van tien jaar weegt het resultaat in de periode van tien jaar voor 50 procent mee, in de periode van vijf jaar voor 30 procent en in de periode van drie jaar voor 20 procent. Voor beleggingsfondsen met vijf jaar historie weegt het vijfjarige track record voor 60 procent mee en de driejarige rendementsgeschiedenis voor 40 procent. Voor fondsen met een driejarig track record is de sterren rating volledig op deze periode gebaseerd. Beleggingsfondsen die korter dan drie jaar bestaan komen niet in aanmerking voor een Morningstar Rating.

De beleggingsfondsen worden vervolgens binnen hun Morningstar-categorie gerangschikt naar risico-rendementsverhouding. De beste 10 procent worden beloond met 5 sterren, de slechtste 10 procent krijgt 1 ster. De daaropvolgende 22,5 procent aan iedere zijde van de verdeling krijgt respectievelijk 4 sterren en 2 sterren. De resterende bulk beleggingsfondsen van 35 procent krijgt 3 sterren (zie afbeelding met verdeling van de sterren).

Omdat er voor het berekenen van de sterren enkel historische data wordt gebruikt, is de waardering terugkijkend en zegt het niets over toekomstige prestaties. De Morningstar Rating kan dan ook niet enkel als leidraad worden gebruikt voor het nemen van een beleggingsbeslissing. Verderop wordt uitgelegd hoe de sterren wel gebruikt kunnen worden.

Morningstar Analyst Rating
In tegenstelling tot de kwantitatieve Morningstar Rating, die prestaties uit het verleden van een beleggingsfonds beoordeelt met een geautomatiseerde berekening, is de Morningstar Analyst Rating een beoordeling die wordt afgegeven door de analisten van Morningstar. Hierbij worden beleggingsfondsen op kwalitatieve gronden beoordeeld en spreken de analisten met de fondsbeheerder. Ze spreken de verwachting uit over de toekomstige prestaties van fondsen in ten opzichte van vergelijkbare fondsen in de Morningstar-categorie en/of een relevante benchmark.

Voor beleggingsfondsen waarvan de analisten verwachten dat ze over een toekomstige, volledige marktcyclus heen beter zullen presteren dan hun categorie en/of een relevante benchmark (gecorrigeerd voor het genomen risico) is een waardering Gold, Silver of Bronze weggelegd. Het verschil tussen deze ratings wordt bepaald door de mate van overtuiging bij de fondsanalist over het vermogen van het fonds om een bovengemiddeld rendement te realiseren. Beleggingsfondsen waarvan verwacht wordt dat ze zich niet zullen onderscheiden krijgen de rating Neutral, terwijl fondsen die op meerdere vlakken ondermaats scoren de beoordeling Negative krijgen. Om een waardering af te geven beoordelen de Morningstar-analisten beleggingsfondsen aan de hand van vijf pilaren of vijf p’s: 

People (beheerteam)
Wat is het talent en de staat van dienst van de fondsbeheerder en van de ondersteuning van medebeheerders en analisten waarover hij beschikt?

Process (beleggingsproces)
Wat is de strategie en hebben de beheerders een concurrentievoordeel, waardoor zij in staat zijn om het beleggingsproces over langere perioden goed en consistent uit te voeren?

Performance (rendement)
Is het rendement van het beleggingsfonds in lijn met het gevoerde beleid?

Parent (fondshuis)
Welke prioriteiten heeft het fondshuis? Staan de belangen van beleggers voorop of wordt vooral aan de eigen inkomsten gedacht?

Price (kosten)
Biedt het beleggingsfonds waar voor zijn geld ten opzichte van vergelijkbare fondsen?

Verschillende methoden, verschillende uitkomsten
De Morningstar Rating en de Morningstar Analyst Rating zijn gebaseerd op twee zeer verschillende methoden. Hierdoor bestaat de mogelijkheid dat een beleggingsfonds op kwantitatieve gronden (lees historisch risico/rendement) heel goed scoort en dus veel Morningstar-sterren krijgt, maar dat het op kwalitatieve gronden (toekomstverwachting op basis van beheerteam, beleggingsproces, fondshuis, rendement, kosten) de fondsanalist niet kan bekoren en geen positieve Morningstar Analyst Rating (Gold, Silver, Bronze) krijgt. Andersom kan uiteraard ook: een beleggingsfonds met één of twee sterren maar een positieve Morningstar Analyst Rating.

Het gebruik van de Morningstar-waarderingen
Omdat ze elk een ander uitgangspunt hebben kunnen de Morningstar Rating en de Morningstar Analyst Rating twee verschillende signalen afgeven. Hoe deze waarderingen nu te gebruiken in het beoordelen van beleggingsfondsen?

Voor een snelle scan van het overvolle fondsenuniversum is de sterren rating een handig hulpmiddel. Beleggingsfondsen met vier of vijf sterren beschikken in ieder geval over een bovengemiddeld rendement. De sterren benadrukken hierbij de prestaties over een langere periode wat voorkomt dat beleggers die de sterren gebruiken uitkomen bij fondsen die enkel in het vorige jaar zeer goed gepresteerd hebben, maar verder een slecht langetermijn track record hebben.

Een ander positief punt van de sterren rating is dat beleggingsfondsen worden afgezet tegen vergelijkbare fondsen in hun specifieke Morningstar-categorie. Iedere categorie en iedere beleggingsstijl raakt van tijd tot tijd uit de gratie. Door fondsen binnen hun categorie te rangschikken worden appels met appels vergeleken, wat de zuiverheid van de ratings bevorderd.

De sterrenwaardering is een goede eerste stap om een beleggingsfonds te selecteren. De nadruk ligt hier op “eerste”. Voor het maken van een beleggingsbeslissing gericht op de toekomst is de Morningstar Rating niet ontworpen en hij volstaat daarin ook niet. De sterren rating zegt enkel iets over historische, voor risico gecorrigeerde rendementen. Er zijn echter veel meer fundamentele factoren van invloed op de prestaties van een beleggingsfonds.

Een beleggingsfonds kan in het verleden goed gepresteerd hebben, maar de vraag is in hoeverre de condities waarmee dit resultaat is behaald ook op het moment van beoordelen nog actueel zijn. Zo kan bijvoorbeeld de fondsbeheerder recent zijn opgestapt, kan het beleggingsproces zijn aangepast of zijn de kosten wellicht verhoogd. Allemaal zaken die beleggers niet uit de sterren rating kunnen aflezen. Het is daarom onverstandig om enkel op basis van historische rendementen een beleggingsbeslissing te nemen. Rendementen uit het verleden bieden geen garantie voor de toekomst, de Morningstar Rating evenmin.

Om een goed gefundeerde beleggingsbeslissing te nemen zal een belegger grondig zijn huiswerk moeten doen. De Morningstar Analyst Rating is daarbij een goed vertrekpunt. Dit weerhoudt beleggers er echter niet van om zelf een fonds op zijn merites te beoordelen en een diepgaande analyse te maken van het product waarin hij overweegt te beleggen.

Daarbij komt dat een positieve beoordeling van de Morningstar-analisten in de vorm van een waardering Gold, Silver of Bronze niet gelijk staat aan een koopadvies. De Morningstar Analyst Rating geeft bijvoorbeeld wel aan welke fondsen in de categorie 'aandelen wereldwijd large-cap' volgens de fondsanalisten een goede kans bieden op outperformance op langere termijn versus categoriegenoten en/of benchmark, gebaseerd op de kwalitatieve analyse van de vijf pilaren: beheerteam, beleggingsproces, fondshuis, rendement en kosten. Dit betekent echter niet dat de analisten verwachten dat wereldwijde aandelen als beleggingscategorie beter gaan presteren dan bijvoorbeeld aandelen uit ontwikkelde markten. Deze allocatiebeslissing dient een belegger zelf of in overleg met zijn financieel adviseur te maken.

Gold
Uitstekend beleggingsfonds dat zichzelf op alle vijf pijlers onderscheidt en waarvan de Morningstar-analisten in zeer sterke mate overtuigd zijn.

Silver
Beleggingsfonds met aanzienlijke voordelen op verschillende, maar misschien niet alle vijf de pijlers – sterke punten die de Morningstar-analisten overtuigd hebben.

Bronze
Beleggingsfonds met voordelen die opwegen tegen de nadelen betreffende de vijf pijlers, waarvan de Morningstar-analisten voldoende overtuigd zijn om een positieve rating toe te kennen.

Neutral
Beleggingsfonds dat waarschijnlijk geen uitzonderlijke rendementen zal opleveren, maar normaal gesproken ook niet aanzienlijk zal achterblijven volgens de Morningstar-analisten.

Negative
Beleggingsfonds dat ten minste één zeer zwak punt heeft waardoor het behalen van toekomstige resultaten wordt belemmerd en dat door de analisten als slechter dan vergelijkbare fondsen wordt beschouwd.

Lees ook over de Morningstar Rating en de Morningstar Analyst Rating

De toekomst staat niet in de sterren
Het toekomstig rendement van een beleggingsfonds staat helaas niet in de sterren geschreven. Ook niet in de sterren van Morningstar.

Morningstar Analyst Rating: het inzicht van de analist
Niet alle beleggingsfondsen hebben een Morningstar Rating en nog minder fondsen hebben een Morningstar Analyst Rating. Wat bepaalt voor welke waardering een beleggingsfonds in aanmerking komt?


Beleggingsfondsen met waardering 'Neutral': vlees noch vis
Van beleggingsfondsen met een Analyst Rating 'Neutral' verwacht Morningstar dat ze niet boven, maar ook niet benedengemiddeld presteren. Welke factoren maken een fonds tot een middenklasser?

Bevlogenheid gezocht!
Een fondsmanager moet een substantieel deel van zijn persoonlijke vermogen in zijn eigen fondsen beleggen. Iets wat bij ons minder in zwang is.


Rentmeesterschap gezocht!
Krijgt een fondsmanager voldoende ruimte zijn "ding" te doen? Bepaalt de commercie het aanbod of staat de belegger voorop?


Doe het wel met stijl
De goede fondsmanagers hebben een eigen, onderscheidende stijl. Die is voor een belegger moeiijk te achterhalen, maar is wel van groot belang.

Blijf niet hangen in het verleden
Een belangrijke valkuil waar veel beleggers nogal eens instappen is dat ze een fonds kiezen op basis van de prestaties uit het verleden.


Goedkoop is geen duurkoop
Wat de absolute hoogte van de TER betreft zijn is Morningstar positief gestemd over de opkomst van goedkope indexproducten als ETFs.